Mali: Koken op Zonne-energie
Het vierde project dat AfricAlive bezoekt is het KoZon project. In Bamako, de hoofdstad van Mali, zijn we te gast bij Zeynep Guisse, wij mogen ‘Ina’ zeggen. Ina is penningmeesteres van de Malinese vereniging voor gehandicapte vrouwen. Zij heeft ook het contact met stichting KoZon. De stichting KoZon is een Nederlandse instelling die het koken op zonne energie stimuleert. In Bamako steunen zij onder andere de stichting voor gehandicapte vrouwen via de stichting van vrouwelijke ingenieurs van Mali. De CooKit is het kooktoestel op zonne-energie van de vrouwelijke ingenieursvereniging.
De CooKit zelf bestaat uit een stuk karton dat opgevouwen kan worden en dat beplakt is met aluminiumfolie. Daarnaast is er een zwarte pan in een doorzichtige plastic zak. De bediening is simpel, het karton waar de aluminiumfolie op geplakt zit wordt in de vorm van een bak gevouwen en met twee spijkers in die vorm vastgezet. De zwarte pan met het te koken eten wordt in de doorzichtige plastic zak gedaan en de zak wordt dichtgemaakt. De zak met de pan wordt in de kartonnen bak geplaatst en het geheel wordt in de zon gezet. Binnen enkele minuten is de pan al gloeiend heet. Twee á drie uur later is het eten gaar.
De werking van de CooKit is even eenvoudig als de bediening. Het aluminiumfolie dat op het karton geplakt is reflecteert de zonnestralen naar het centrum van de kartonnen bak. De pan absorbeert de zonnestralen en wordt hierdoor warm. De zwarte kleur is om zoveel mogelijk zonlicht te absorberen. De pan wordt heet en zal dus ook hitte afstaan aan de omgeving, vandaar dat de plastic zak om de pan heen zit. De plastic zak laat wel zonlicht door maar houdt tegelijkertijd de warmte die van de pan afkomt vast. Na het koken kan de kartonnen doos makkelijk opgevouwen en opgeborgen worden. De CooKit is in opgevouwen vorm niet groter dan het formaat van een A4-tje.
Ina vertelt ons dat de CooKit voordelen biedt voor, in het bijzonder, gehandicapte vrouwen. Dit voordeel is te vinden op sociaal vlak. We spreken met een Lepra patiente in een lepra kamp in Bamako. Lepra is een aandoening van de gevoelszenuwen waardoor onder andere pijnprikkels niet meer gevoeld worden. Zij vertelde ons dat het grootste probleem voor een lepra patient tijdens het koken ligt in het niet kunnen voelen van hitte. Hierdoor verbrandt zij haar handen zonder het te voelen. In de praktijk komt het erop neer dat een lepra patient niet meer kookt en dus minder kan toevoegen aan het huishouden. De sociale positie van een lepra patient wordt hierdoor verlaagd. Door de CooKit kan zij weer volledig meedraaien in het gezinsleven en helpen met de maaltijden. Deze nieuwe vorm van koken trekt ook de aandacht van haar omgeving wat haar sociale positie ten goede komt.
De gehandicapte vrouwen ontvangen een training en een CooKit (zonne kooktoestel) voor de prijs van 1.500,- CFA (€ 2,25) Hiermee kunnen de vrouwen koken op zonne-energie voor een voordelige prijs. Stichting KoZon steunt dit project met 6.000,- CFA (€ 9,00) per toestel. Hierdoor wordt het toestel betaalbaar voor de onderste laag van de samenleving.
De simpelheid van de CooKit en de eenvoud van de bediening, gecombineerd met het zonnige klimaat in Mali verklaren het succes van de CooKit aldaar. De voordelen van de CooKit ten opzichte van traditioneel houtvuur, kolen of gas zijn legio. Op economisch vlak bespaart de gebruiker ongeveer 100,- CFA (€ 0,15) per dag aan hout, dit is per maand 3000,- CFA (€ 4,50). Omdat het maandloon van een arme familie vaak niet boven de € 30,- uitkomt is dit een substantiele besparing. Met dit geld koopt de eigenares bijvoorbeeld handelswaar die zij dan weer op de markt kan verkopen. De CooKit bespaart ook tijd, omdat het koken niet meer onder toezicht hoeft te gebeuren. Een vuur moet bewaakt worden maar bij de CooKit kan men gewoon weglopen en bijvoorbeeld boodschappen doen, werken op het veld, handelen op de markt, etcetera. Bij terugkomst is de maaltijd klaar.
Op het vlak van gezondheid en millieu biedt de CooKit het voordeel dat kookvocht niet meer verdampt, alle voedingstoffen blijven zo in het eten zitten. Ook water wordt bespaard met de CooKit. Omdat er niets meer verdampt hoeft geen water meer aan het eten toegevoegd te worden, maar ook eieren kunnen bijvoorbeeld gekookt worden zonder water. De waterbesparing is gering maar voor een land dat voor het grootste gedeelte uit woestijn bestaat is elke druppel waardevol.
Ook vermindert het gebruik van de CooKit houtkap. Ontbossing is een groot probleem met als twee voornaamste nadelen, een reductie in CO2 opname en het oprukken van de woestijn. Masaal gebruik van de CooKit vermindert de vraag naar brandhout en houtskool. Brandhout en houtskool zijn namelijk de belangrijkste energiebronnen in Mali.
De CooKit heeft zeer veel voordelen op economisch, millieu en sociaal gebied. AfricAlive is dan ook zeer verheugd dat zij dit project kon verslaan. Wij steunen het project van harte en zien het als een voorbeeld voor duurzame ontwikkeling in Afrika.